Hedef Kitle: 9+ yaş
İçerik Dili:
Özet:
Tahmini Okuma Süresi: 4 dakika
İklim krizi, göç, kadın hakları, eğitim sistemi, yoksulluk gibi konularda gençler kendilerini ifade etmek için bir araya geliyor, hatta dijital ortamın fırsatlarını da kullanarak aktivizm yapıyor. Örneğin son dönemde iklim krizinin etkilerini daha fazla yaşayan ve yaşayacak olan çocuklar için, göçmenler için, kadınlar için harekete geçilmesine yönelik taleplerini dile getiriyor. Kendilerini ifade etmek isteyen gençler, bilgiye erişmek ya da akranlarıyla bir araya gelerek kendilerini ifade edebilecekleri güvenli alanlar bulmak gibi konularda zorlanabiliyor. Biz yaratıcı ve güvenli ifade alanını gençlere sağlayabilecek çalışmaların çoğalmasının çok önemli olduğunu düşünüyoruz. Bu nedenle de bu alanda çalışmak isteyenlere ilham olması umuduyla BİLGİ Çocuk Çalışmaları Birimi olarak Küp Projesi deneyimimizi yazmaya karar verdik. Proje ile ilgili kısa bir bilgi vermek gerekirse Küp, İsveç’te ve sonra başka ülkelerde de gençlerin insan hakları ile ilgili seçtikleri konulara dair görüşlerini yaratıcı ve farklı biçimlerde sergileyebildikleri bir proje. Projenin Türkiye ayağı, İstanbul İsveç Başkonsolosluğu ve İsveç Enstitüsü desteği ile BİLGİ Çocuk Çalışmaları Birimi tarafından yürütüldü. Proje, İstanbul’daki farklı okullardan ve belediyelerden 14-18 yaş arasındaki gönüllü gençlerle birlikte hayata geçirildi.
Proje boyunca gençlerle nasıl çalıştık, neler yaptık?
Gençler, İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’ndeki maddelerden hangisine çalışmak istediklerine karar verdi. Bazı genç grupları tek madde üzerine yoğunlaşırken bazı gruplar da birkaç maddeyi birbiriyle bağlantılı biçimde ele aldı. Maddeler şunlardı: Eşitlik ve özgürlük hakkı (1. madde), ayrımcılık yasağı (2. madde), ifade özgürlüğü (19. madde), elverişli yaşam standartları (25. madde), eğitim hakkı (26. madde)… Gençler pek çok kez bir araya geldi ve hak maddelerini detaylı inceledi. Bu araştırma ve tartışma aşamasından sonra nasıl materyaller ortaya çıkarabileceklerine dair fikirler ürettiler. Gençlerden biri, bu süreçteki deneyimini şöyle anlattı:
“Bu kadar fikir çıkacağını hiç düşünmemiştim. Her maddenin üzerinde teker teker düşündükçe ve sorguladıkça yeni fikirler ürettik.”
Gençler sürecin sonunda üretimlerini küplere yerleştirdi, akranlarıyla ve yetişkinlerle paylaştı. Süreç boyunca kurumlarındaki yetişkinler, gençlere kolaylaştırıcılık yaptı.
Gençlerin üretimlerine yakından bakalım mı?
- Sergiyi ziyaret edecek gençlere nasıl bir dünyada yaşamak istediklerine dair beklentilerini yazabilecekleri alanlar açıldı. Gençlerden biri, bu alana dair görüşlerini şöyle ifade etti:
“Ziyaret edenler nasıl bir dünya hayal ettiklerini yazdılar. Bu alanımız o kadar ilgi gördü ki yalnızca öğrenciler değil okulumuzda çalışan diğer kişiler ve öğretmenlerimiz de ‘ideal gelecek’ yorumlarını bıraktılar.”
- Toplumsal cinsiyet eşitliğine dikkat çekecek çalışmalar yapıldı. Örneğin kurumlardan birinde gençler, küçük çocukların kafalarındaki cinsiyet algısını anlamak için yaklaşık 30 çocuğa sorular sordu. Bu sorulardan bazıları mesleklerde ve oyunlarda cinsiyete dayalı nasıl bir ayrım olduğunu anlamaya yönelikti. Gençlerden biri deneyimini şöyle anlattı:
“Hepsinde (çocukların çizimlerinde) kız ve erkekler ayrı oyunlar oynuyordu. Beni geleceğe dair heyecanlandıran bir resim vardı, o da futbolcu bir kadın resmi.”
- Çocuk işçiliği konusunda bilgilendirici materyaller hazırlandı. Gençler, bu konuda bilgi sahibi olmanın öneminden yola çıkarak araştırma sonuçlarına baktı. Edindikleri bilgilerden yola çıkarak posterler hazırlandı ve küpe asıldı. Kendi hazırladıkları sloganları kağıtlara yazarak küpe yerleştirdiler ve sergilediler.
- İfade özgürlüğü hakkında çalıştılar. Gençlerden biri bu alanı neden seçtiklerini şöyle anlattı:
“Günlük hayatta arkadaşlarımızla konuşurken bile, okullarda, belki kendi içimizde bile sürekli kendimizi sansürler haldeyiz.”
Gençler, bu konuda farkındalık yaratmak için kendi boyadıkları ve üzerinde sloganlar olan tshirtler giydi. Ellerinde sosyal medya araçlarının görselleri olduğu pankartlarla birlikte pandomim gösterisi hazırladılar.
Gençler Küp Projesi’ne dair neler söyledi?
Gençler kendilerini rahatça ifade edecekleri alanların çoğalmasına ve duyulmaya ihtiyaç duyduklarını ifade etti. Örneğin çalışmaya katılanlardan bir genç, akranlarıyla bir araya gelerek üretmenin ve kendilerini özgürce ifade edebilmelerinin onlara nasıl geldiğini şu sözlerle anlattı:
“Gençler olarak bir arada üretmek, demokratik bir ortamda beyin fırtınası yapmak, düşüncelerimizi özgürce ifade etmek gurur verici ve çok keyifliydi.”
Bu projeden öğrendiklerimiz, sonraki çalışmalarımızda bize yol gösterici olacak. Gençlerin birbirinden öğrenebileceği, yetişkinlere kendilerini, kendi ifade biçimleriyle anlatabilecekleri güvenli alanlara ihtiyacı var. Yetişkinler olarak gençlerin potansiyeline güvenmek, bu güvenli ifade alanlarını oluşturmak, seslerini duymak, duyurmak ve ciddiye almanın sorumluluğumuz olduğunu hatırlamamız çok önemli.
Katkı sunan tüm gençlere, kurumlara ve kolaylaştırıcılık yapan yetişkinlere çok teşekkürler.
